Xylogel
Głównym składnikiem preparatu Xylogel jest chlorowodorek ksylometazoliny (Xylometazolini hydrochloridum). Substancja czynna preparatu Xylogel, ksylometazolina, należy do pochodnych imidazoliny. Różni się ona od niej podstawnikami przy grupie benzylowej. Używana jest już od 1959 roku jako lek na katar.
Jak działa Xylogel?
Chlorowodorek ksylometazoliny jest preparatem o działaniu sympatykomimetycznym. Co to oznacza? Ksylometazolina działa na te same receptory, co produkowana przez rdzeń nadnerczy noradrenalina i adrenalina. Wywołuje więc podobne do epinefryny i norepinefryny efekty biologiczne.
Podstawowa aktywność układu współczulnego związana z tymi dwoma hormonami powoduje:
- skurcz naczyń krwionośnych,
- wzrost częstotliwości rytmu serca,
- zwiększenie poziomu glukozy we krwi,
- zwiększenie przepływu krwi przez mięśnie.
Jest to naturalny mechanizm reakcji „uciekaj lub walcz” – pierwotny z punktu widzenia ewolucji. Działanie preparatu Xylogel opiera się przede wszystkim na reakcji układu współczulnego związanej ze skurczem naczyń.
W jaki sposób preparat Xylogel pomaga zwalczać katar?
Zastosowanie preparatu Xylogel oddziałuje na receptory adrenergiczne, skutkując skurczem naczyń. Odpowiadają za niego głównie receptory alfa-adrenergiczne, zlokalizowane w obrębie blaszki właściwej naczyń krwionośnych splotów naczyniowych i małych naczyń krwionośnych w obrębie jamy nosowej. Zlokalizowane są one w ścianie przegrody nosowej i przede wszystkim – w obrębie małżowin nosowych.
U człowieka występują trzy małżowiny nosowe: górna, środkowa i dolna.
Są one bogate w naczynia krwionośne oraz komórki kubkowe produkujące śluz, pokrywa je nabłonek wydzielniczy górnych dróg oddechowych. Jama nosowa skomunikowana jest anatomicznie z zatokami czołowymi, szczękowymi, zatoką klinową oraz komórkami powietrznymi sitowia.
Katar rozwija się w wyniku:
- infekcji – głównie wirusowych,
- wziewnych substancji drażniących,
- reakcji alergicznych – związana jest z degranulacją mastocytów i wydzielaniem dużych ilości cytokin i interleukin, co powoduje rozszerzenie naczyń i powstawanie kataru,
- reakcji naczynioruchowych – udowodniono, że naczynia w obrębie śluzówki jamy nosowej ulegać mogą cyklicznemu wypełnieniu i zastojowi krwi (podobny mechanizm jest obserwowany np. w przypadku erekcji).
Preparat Xylogel zawiera ksylometazolinę oddziałującą na receptory alfa – głównie alfa-1 i alfa-2. Produkcja płynu w jamie nosowej powstaje w wyniku przesiąkania z naczyń krwionośnych. Rozszerzone naczynka pod wpływem działania mediatorów zapalenia (cytokin, interleukin, leukotrienów, histaminy) nie mają tak zwartej wewnętrznej błony (śródbłonka), przez co dochodzi do przesiąkania wody, elektrolitów i białek (tzw. wysięk zapalny). Jednocześnie, wszelkie pozostałe składniki krwi – albuminy, płytki, krwinki czerwone i białe pozostają w naczyniu. Wysięk zapalny jest bezbarwny, wodnisty, ze zróżnicowaną zawartością śluzu (efekt działania obecnych w nabłonku komórek kubkowych).
Obecne u części populacji w jamie nosowej i zatokach bakterie – m.in. Staphylococcus aureus (gronkowiec złocisty), Streptococcus pneumoniae (dwoinka zapalenia płuc) i S.pyogenes rozmnażają się intensywnie, wykorzystując składniki wysięku zapalnego oraz złuszczone komórki nabłonka za źródło pokarmu. Odpowiada to za zielonkawo-żółte zabarwienie kataru.
Zawarta w żelu Xylogel ksylometazolina powoduje skurcz dużych naczyń żylnych nabłonka jamy nosowej oraz pewnej części mniejszych tętniczek. Przez to zmniejsza się przekrwienie błony śluzowej, naczynia ulegają uszczelnieniu i ustępuje produkcja wysięku zapalnego.
Xylogel – o czym trzeba pamiętać
Jak już wspomniano wyżej, preparat Xylogel zawiera ksylometazolinę o działaniu pobudzającym na receptory alfa-1 i alfa-2 adrenergiczne. Oprócz nosa, receptory tego rodzaju znajdują się w obrębie serca, naczyń krwionośnych całego organizmu, przewodu pokarmowego, ośrodkowego układu nerwowego. Preparat Xylogel ma działanie miejscowe, jednakże niewielkie ilości ksylometazoliny mogą się wchłaniać drogą naczyń krwionośnych. Stąd osoby cierpiące na zaburzenia rytmu serca i nadciśnienie tętnicze powinny ostrożnie korzystać z preparatów zawierających ksylometazolinę.
